Ülkemizdeki az sayıda Çuvaşça çalışırlarından Prof. Dr. Emine Yılmaz (Hacettepe Üniversitesi) ve Prof. Dr. Bülent Bayram (Kırklareli Üniversitesi) ile ortaklaşa yayıma hazırladığımız Çuvaş Dili, Edebiyatı ve Halkbilimi Çalışmaları (İvan Ya. Yakovlev'in 170. Doğum Yıldönümü Anısına) adlı kitap Nobel Akademik Yayınları arasından çıktı. Kitapta Çuvaş dili, edebiyatı ve halkbilimi üzerine kaleme alınmış bildirilerin ve araştırma yazılarının…

Görme, algı türleri içerisinde diğer algılara kıyasla birinci derecede işlevsel ve en yüksek öneme sahip temel algıdır. Kişinin çevresini ve çoğu görüngüyü algılaması, buna dayanarak olayları yorumlaması ekseriyetle görme ile gerçekleşir. Bu durum, algıyla ilişkili diğer fiillerle karşılaştırıldığında görme algısına esas olan gör- fiilinin çok anlamlılığa elverişli hâle gelerek daha fazla anlamsal çeşitlenmeye sahip olmasına,…

Dillerde, sözcük türleriyle ilişkilendirilen çeşitli kategoriler mevcuttur. İsimler söz konusu olduğunda durum, cinsiyet, belirlilik; fiiller söz konusu olduğunda çatı, zaman, görünüş, kiplik, kişi vs. Bu kategorilerden biri olan ve hem isimleri hem de fiilleri ilgilendiren sayı; niceliği, adedi ya da genel anlamda tekliği/çokluğu işaretler (ifade eder). Sayı kategorisi ana hatlarıyla Türkçede tekil ve çoğul olmak üzere ikiye…

Bilimsel zeminde bir asırdan daha fazla süredir yürütülmekte olan Türkoloji ve daha özelde Türk dili çalışmalarında, dile dair verilerin ve bu verilerin çözümü niteliğindeki ayrıntıların gösterimi, biçimlendirilmesi, ayrıca dilbilgisel nitelikteki özelliklerin ya da işlevlerin ve ilgili noktaların işaretlenmesi konusunda uluslararası, ulusal, kurumsal ve hatta kişisel düzeyde bir standart ve tutarlılık bulunmadığı görülmektedir. Örneğin genel nitelikteki…

Prof. Dr. Talat Tekin, yayımlanmış 35 kitabı ve 237 makalesiyle Türkolojiye ve Türk dilbilimine büyük hizmetleri olan bir bilim adamıdır. 16 Temmuz 1927'de Gebze'de doğan Tekin, bundan tam üç yıl önce 28 Kasım 2015'te vefat etti. Şarkıcı Özlem Tekin'in de babası olan Talat Tekin, Altayistik ve Eski Türkçe başta olmak üzere Türkolojinin pek çok alanında çalışmalara imza…

Türkçenin tarihî ve modern bütün varyantlarında, ilk yazılı metinlerden bu yana işlek bir şekilde kullanılagelen sözcük oluşturma ve kavram karşılama mekanizmalarından biri de birleştirmedir. En genel yönüyle iki veya daha fazla sözlüksel unsurun bir arada kullanılıp yeni veya farklı bir kavramı karşılaması işlevine sahip olan bu mekanizma, çok unsurlu, ancak tek odak anlamlı sözcüklerin, diğer…

Dil sürçmeleri, daha çok konuşmadaki geçici hatalar olarak algılansa da, çeşitli kalıplar ve örneklemeler etrafında şekillenmeleri, farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilmeleri, dil mekanizmasının işleyişi hakkında fikir verebilmeleri gibi özellikleri dolayısıyla bilimsel olarak incelenmesi ve sınıflandırılması gereken konular arasındadır. Ancak konuyla ilgili yapılacak araştırma ve incelemelerin tıp ve psikoloji başta olmak üzere farklı disiplinlerle bir…

Ekonomik, siyasi, sosyal, kültürel, hatta doğal etkenlere bağlı olarak konuşur sayısı azalan diller, dilbilimsel literatürde "tehlikedeki diller" olarak tanımlanır. Yeryüzünde konuşulmakta olan yaklaşık 7 bin dilin pek çoğunun konuşur sayısı azımsanamayacak derecede azalmıştır ve içerisinde bulunduğumuz yüzyılın sonunda, bu dillerin büyük bir kısmının konuşurunun kalmayacağı, diğer bir ifadeyle öleceği tahmin edilmektedir. Bu hususta, UNESCO başta…

Birleştirme, dünya dillerinin büyük çoğunluğunda mevcut olan, yüksek türetkenliğe sahip kavram karşılama/sözcük oluşturma mekanizmalarından biridir. Bu mekanizmanın çıktıları niteliğindeki birleşik sözcükler, diğer bir ifadeyle birleşikler, ilgili diğer mekanizmaların çıktılarından farklı olarak hem sözlüksel hem de sözdizimsel etkileşimler sonucu yapılanmaları ve yine sözdizimsel öbeklerle olan yakınlıkları dolayısıyla ayrı bir konumda yer alırlar. Türkçenin gerek durağan gerek…

Geleneksel retorikte daha çok anlatıma dayalı figürler arasında değerlendirilen, kuralcı gramerlerde ise anlatım bozukluğu türlerinden biri olarak ele alınan uzatım (pleonasm), esasında biçimbilgisi, sözdizimi ve anlambilgisi başta olmak üzere çeşitli dilbilimsel düzeylerde nedenleriyle birlikte tanımlanması ve sınıflandırılması gereken bir olgudur. Her ne kadar konuyu farklı yönleriyle ele alan çalışmalara rastlanılsa da, Türkçede ve diğer Türk…