Gündelik Türkçe Yazım Kılavuzu ve Genel Kurallar
"Cümleye büyük harfle başlanır. Noktadan ve virgülden sonra boşluk bırakılır..." Tahmin edebileceğiniz gibi ilkokul birinci sınıfta öğretilmekte olan bu kurallar, özellikle İnternet üzerinde çoktan beri hiçe sayılmaya başlandı. Büyük harf ile yazma tuşunun yerinin zor bulunmasından mıdır, yoksa boşluk tuşuna basmak çok mu zordur bilinmez, İnternet sitelerinde yer alan yazıların altındaki yorumlarda bu tür kuralların hiçe sayıldığını üzülerek gözlemliyoruz. Üstelik "evet" yerine "ewet", "sağol" yerine "saol", "biliyorum" yerine "biliom" ya da "değil" yerine "deil" gibi "komik" yazımlar da söz konusu. Hâl böyle olunca, ilkokul sıralarında öğretilen en genel yazım kurallarını kapsayan, belli başlı bazı kelime ve eklerin nasıl yazılacağını anlatan bir yazı hazırlamayı uygun gördüm.
En Genel Yazım Kuralları
1. Cümleye büyük harfle başlanır:
"Kendisine zaafımdan ziyade metanetimi gösterdiğim kadın içeriye girdi." - P. Safa.
2. Nokta, iki nokta, üç nokta, ünlem işareti, soru işareti gibi noktalama işaretlerinden sonra gelen cümleler bir boşluğun ardından büyük harfle başlar:
"Zavallı Türk aydını... Batılı dostları alınmasınlar diye hazinelerini gizlemeye çalışır." - C. Meriç.
3. Cümle içerisindeki kelimelerden sonra gelen virgül veya noktalı virgülden sonra bir boşluk bırakılır:
"Yemeyi, içmeyi, konuşmayı, düşmanlarımı, dostlarımı, orta malı hislerimi ve evreni unuttum." - R. H. Karay.
4. Özel isimler büyük harfle yazılır:
"Türkiye'nin en saygın bilim adamlarından biri olan Oktay Sinanoğlu, Türkçenin önde gelen savunucularındandır."
Bazı Kelime ve Eklerin Yazılışı
1. "Her", daima ayrı yazılır:
Her zaman, her gün, her şey...
2. "Şey", daima ayrı yazılır:
Bir şey, çoğu şey, her şey...
3. "Mi" soru eki daima ayrı yazılır:
"O da bizimle gelecek mi?"
4. 'Dahi' anlamındaki "de" daima ayrı yazılır:
"O da bizimle gelecek."
5. Dil isimlerine gelen ekler kesme işareti ile ayrılmaz:
Türkçe'yi > Türkçeyi
Yazımı Sıkça Karıştırılan Bazı Kelimeler
orjinal > orijinal
ıztırap > ıstırap
ansiklobedi > ansiklopedi
herkez> > herkes
yalnış > yanlış
fiat > fiyat
miğde > mide
şevkat > şefkat
yanısıra > yanı sıra
pekçok > pek çok
meyva > meyve
makina > makine
Yazımı Alışkanlık Hâlini Alan Bazı Kelimeler
ewet, evt, ewt, eft > evet
tmm, tmam, tamm, ok > tamam
deil, deyil > değil
saol, sağol > sağ ol
tşk, teşekür, teşkür > teşekkür
ya, yaa > yâhu
öle, ööle > öyle
bağzı, baazı > bazı
geliom, yapıom, gidiom... > geliyorum, yapıyorum, gidiyorum...
Eğer bir kelimenin nasıl yazıldığını bilmiyorsanız, Türk Dili Kurumunun sayfası üzerinde yer alan "Güncel Türkçe Sözlük" aracılığıyla kelimenin doğru yazılışını öğrenebilirsiniz.
Yazım kurallarıyla ilgili daha fazla bilgiyi ise yine Türk Dil Kurumunun "Yazım Kuralları" sayfasında bulabilirsiniz.
yavuz ege özcan bey yanlış düşünüyorsunuz kesinlikle . onlar senin dilini kullanıyor mu ki sen onların dilini kullanacaksın eğer her şeyin rahatını istersen kurallar omazsa olmaz o zaman evde lavabo uzak olduğum yerden oraya gitmesi zor geliyor diye ihityacınıda hayvanlar gibi yaşadığımız yere mi bırakalım kesinlikle katılmıyorum .
''sağol'' değil ''sağ ol'' buda bnden olsun:)
Ayşe Hanım,
Virgülden sonra nasıl başlanıyorsa noktalı virgülden sonra da öyle başlanır. Yani, noktalı virgülden sonraki kelime özel isim vs. değilse her zaman küçük harfle başlanır...
yahu ben noktalı virgülden sonra nasıl başlanır diye soruyorum bilen var mı?
Makine - makina kelimesi arasında bu kadar keskin yargıya varmak doğru değil. TDK "makine" diyor ama hem odamız hemde mezun olduğumuz fakültelerin-bölümlerin ismi "makina"
Orjinal (gerçek) kelimesinde ünlü düşmesi ile orijinal yerine orjinal kullanılabilir.
Faydalı yazı, teşekkürler.
iyi çalışmalar.
Sanırım bu yorumunuzdaki Türkçe'yi de biz kınayabiliriz Sevcan Hanım... Hem de esefle...
Ben kesinlikle kimsenin düzgün türkçe kullanmadığı düşüğnüyorum ve bu kimseleri efesle kınıyorum...
Türkçe'nin mükemmel bir hali yoktur. Kimse (TDK da dahil) kendi bildiği kuralların en mükemmel hali olduğunu iddia edemez. Taş çatlasın iki yüz yıldır dilimizde olan noktalama işaretlerinin kullanımının bu derece kesin kurallarla belirlenmesine ve bu kuralların bu kadar ısrarlıca savunulmasına anlam veremiyorum. Dilin yozlaştığı falan da yok. "Yanlış" yazılan kelimeler bir tür kolaylıktan ötürü öyle yazıldıysa ve bu kolaylık herkes için geçerliyse öyle yazılmaya devam edilebilir. Bunda ne sakınca var anlamıyorum. Yabancı kelimeler konusunda da hassas olunması, bir noktadan sonra yersiz. Ben "buzlu çay" yerine "ice tea" diyorsam, bu "buzlu çayın" kafamda iğrenç birşeyi çağrıştırmasından dolayıdır. Türkçe'de halihazırda karşılığı olan… Devamı »
Ben her zaman her yerde (SMS'lerde, forumlarda, e-postalarda, hâttâ bilgisayarımdaki dosya isimlerinde bile) yazım kurallarına dikkat ederim.
Yazıda özellikle dikkat edilmesi gereken şey, elektronik ortamdaki yazılarda noktalama işaretlerinden önce ya da sonra bırakılması veya bırakılmaması gereken boşluklar. Bence bu konu hakkında daha detaylı bir yazı yazsanız iyi olur; çünkü çoğu Türkçe öğretmenii bile virgülden sonra boşluk bırakmıyor!
tşk ederiz bize bu bilgileri verdiginiz için ama biz tamamyerine kısaltarak(tmm) yazıyoruz yani ama sizin bunları söylemeniz çok güzel teşşkür ederiz ellerinize saglık...
Bence bu yazı çok güzel olmuş. Güzel ülkemizde kaybetmememiz, dikkat etmemiz gerekenlerin en başında gelenlerden; dile, sahip çıkmalıyız. 24 yaşındayım ve ben bunun için elimden geleni yapıyorum. Çevreme yardımcı olmaya çalışıyorum. Unutturmamaya, sahip çıkmamız gerektiğini anlatıyorum. Lütfen elimizden geldiğince dikkat edelim. Ünlemlerin, virgüllerin kıymetini bilelim. 🙂
ben buna gayet dikkat ediyorum ama bazen msnde konuşurken evet yerine ewt diyorum tamam yerin tmm
Bu konuya degindiginiz icin cok tesekkur ederim. Beni de uzun suredir cok rahatsiz eden bir konudur. Turkiyeye her gidisimde Ingilizce ve Arapcanin ne kadar yayginlastigini buna karsilik kendi dilimizin ne kadar yozlastigini gormek beni cok uzuyor. Bogazici unuversitesine giden ailecek gurur duydugumuz yegenimin dun aldigim bir yazisi benim icin bir hayal kirikligi oldu. Yazinizda bahsettiginiz gibi kucuk harf, buyuk harf, noktalama isaretleri, bosluklar hecelemeler kelimelerin dogru yazilimi gibi her dilin en basit temel kurallari tamamen goz ardi edilmisti. Yeni nesillerin kendi dilimizi iyi ogrenmeleri, kullanmalari daha da onemlisi bundan taviz vermemeleri ve kendi lisanlari ile gurur duymalari gerekir. Bu konuda… Devamı »
Teknoloji, bilişim, internet çağı hayatımızı kolaylaştırıp hızlandırırken, bazı çok önemli değerlerimizi de bizden alıp götürmekte yavaş yavaş... Türkçemiz de bunlardan bir tanesi. Bundan çok değil, beş-on sene önce bile bu denli bir yozlaşma yoktu kanaatimce. Umuyorum ki birkaç fazla tuşa basmayı ihmal eden Türk insanı sayısı gün geçtikçe azalsın. Tabii bu konuda hepimize sorumluluk düşüyor. Yazışmalarımızda kullandığımız Türkçemizi biraz daha denetimden geçirdiğimizde kaybedeceğimiz bir dakika ise, kazanacağımız belki bir "gelecek" olur..
Öncelikle bu konuya değindiğiniz için teşekkür ediyorum. Günümüzde internetin yayılmasıyla birlikte msn yazışmaları olsun haberlere yapılan yorumlar olsun yazdıklarımızın imlâ kurallarına uyup uymadığına hiç dikkat etmiyoruz. Zaman zaman benim de bu kuralları çiğnediğim oluyor. Bu yazıyı okuduktan sonra artık yazdıklarıma daha dikkat edeceğim. Saygılar...
Yazınız çok güzel olmuş, tebrikler... Eminim bu yazınızı Türkçemizi biraz olsun seven herkes dikkate alacaktır... Bu yazınızın daha fazla kişiye ulaşması için ben de elimden geleni yapacağım.
Bu güzel derleme için teşekkürler. Bu konulara önem verilmesi beni çok sevindiriyor. Daha önce Kelimelerin Soyağacı adlı blogumda yazdığım bu konuları geçen hafta yeni bir bloga taşıdım: Türkçe Hataları. Umarım sesimizi duyan birileri çıkar...
Ben genelde dikkat etmiyordum. Ama bu yazıyı okuduktan sonra hata yaptığımı anladım. Türkçemizi düzgün kullanmamız lazım bence...
Çok güzel bir yazı olmuş, teşekkür ederim. Dediğiniz gibi artık kimse bu "en genel" kurallara bile dikkat etmiyor. Virgül, nokta, ünlem... kimsenin umrunda değil. Belki bunu okuyup da hatalarının farkına varırlar; ama benim hiç mi hiç umudum yok.