Ünlemler, bütüncül dil yapılanmasının dışına taşan, daha çok konuşma diline özgü, konuşurun çeşitli ve birbirinden farklılaşan seviyelere konumlanabilecek duygularını, hislerini, ruh hâllerini veya olaylara karşı tutumunu etkili bir şekilde aktarma işlevi gören dil unsurlarıdır. Bu yönüyle dil bilgisel-anlamsal bir işlev veya içerik barındırmaktan çok duygu değeri yüklenme bakımından önemli araçlar durumundadırlar. Böylesi özel durumları dolayısıyla da dil tasvirine yönelik çalışmalarda genellikle incelemesi en sona bırakılan konular arasında yer alırlar. Bunda, ünlemlerin söylemi gerçekleştirmede önemli rol oynayan anlam içeriklerinden daha çok doğrudan dile ve iletişime yönelik olmayan hususları kendi içlerinde barındırmaları, çoğunlukla konuşma dilinde tanıklanmaları ve jestler, mimikler gibi dile ait olmayan diğer unsurlar etrafında şekillenmeleri de etkilidir. Ancak ünlemler, söylemde etkililik ve verimlilik bağlamında değerlendirildiğinde, ifade gücünü önemli ölçüde artıran, etkileşim düzeyinin korunmasını temin eden unsurlardır. Ayrıca söylemde verimliliğin artırılmasını tesis eden unsurlar olarak da çoğunlukla dilin dışında olacak şekilde önemli işlevleri yerine getirirler.

Bu çalışmada ünlemler dil bilgisi unsurlarının genellikle anlamlı-görevli ayrımına dayanan sınıflandırmalarının dışında tutulacaktır. Öte yandan eyvah, haydi, vah, vay, yazık gibi söyleyişte ve yazımda gösterilebilen, ayrıca sözlüklerde karşılığı da kısmen veya tam olarak konumlandırılabilen ünlemlere genel itibarıyla temas edilecektir. Ancak çalışmanın odağı daha çok ünleme yönelik araştırmalarda çoğunlukla göz ardı edilen, ses ve yazım karşılığı belirsiz veya dilin ses dizgesinin dışında şekillenen ünlemler olacak, bunlardan <cık> üzerinde durulacak, çeşitli alt başlıklar altında bu unsurun işlevleri ve örnekleri aktarılacaktır.

"Türkiyat Mecmuası"nın son sayısında yayımlanan yazımın tam metnine ulaşmak için aşağıdaki PDF ikonuna tıklayınız.

Ayrı Bir Dil Kategorisi Olarak Ünlemler ve Türkçede Dil Dışı Türleri: <cık> Örneği