Görme, algı türleri içerisinde diğer algılara kıyasla birinci derecede işlevsel ve en yüksek öneme sahip temel algıdır. Kişinin çevresini ve çoğu görüngüyü algılaması, buna dayanarak olayları yorumlaması ekseriyetle görme ile gerçekleşir. Bu durum, algıyla ilişkili diğer fiillerle karşılaştırıldığında görme algısına esas olan gör- fiilinin çok anlamlılığa elverişli hâle gelerek daha fazla anlamsal çeşitlenmeye sahip olmasına, yani çok anlamlılık taşımasına neden olmuştur. Bunun yanı sıra doğrudan ya da dolaylı yoldan görme algısı temelinde şekillenen bak-, izle-, gözetle- gibi fiiller ya da göz gezdir-, göz at-, iş gör- gibi bir kısmı deyimleşmiş yapılar, ayrıca göz, görüş, görsel, görüntü gibi ilişkili adlar da diğer algı kategorileriyle bağlantılı sözlüksel unsurlara göre hayli fazla miktarda olarak dilin sözvarlığında kodlanmıştır. Dolayısıyla çok anlamlılık yönüyle zengin bir görünüm sunması ve kendisiyle anlamca ilişkili başka yapıları kolaylıkla oluşturma potansiyeli bakımından yüksek türetkenliğe sahip olan görme algısı ve gör- fiili duy-, tat-, kokla- gibi diğer algı türleri ve algı tabanlı fiiller arasında özel bir konuma sahiptir.

Bu çalışmada, zihinsel (mental) süreçlerin temeli ve ön şartı durumundaki algılama (perception) ile ilgili olarak görme eyleminin ve bunun dildeki ifadesi olan gör- fiilinin Türkçedeki anlamsal çeşitlenmeleri ele alınacaktır. Bunun için öncelikle mental fiil kavramına değinilerek bu fiil türü algı/uyaran temelli yeni bir sınıflandırmaya tabi tutulacak, ardından algı ve algılama kavramları irdelenip görme algısıyla ilgili temel bilgiler aktarılacak, sonrasında çok anlamlılık konusu irdelenecek ve Türkçede gör- eyleminin teknolojik, ekonomik, kültürel vb. etkenlere bağlı olarak çeşitli bağlamlarda kazandığı yeni yan anlamlarına temas edilecektir.

Kesit Yayınları tarafından Erol Kuyma ve Atiye Nazlı'nın editörlüğünde yayımlanan Algı'ya Dair adlı kitapta yer alan yazımın tam metnine ulaşmak için aşağıdaki bağlantıya tıklayabilirsiniz:

Algı Fiillerinde Çok Anlamlılık: gör- Örneği