Lise yıllarından...

Bilgisayarınız artık size yavaş mı geliyor? Yeni çıkan oyunları oynayamıyor musunuz? Öyleyse iyi bir donanım güncelleştirmesi yapmanın zamanı gelmiş demektir.

Eğer hızla gelişen donanım pazarı içerisinde hangi parçanın bilgisayarınıza ve bütçenize uygun olduğuna bir türlü karar veremeyip kafanız karıştıysa, doğru yerdesiniz. Bu yazıda, yenilenmesi uygun olacak genel donanımlar hakkında mümkün olduğunca anlaşılabilir ve kısa öneriler vermeye çalıştım. Şimdi bu donanımları inceleyelim.

Anakart: Belkide bir bilgisayar için en önemli parça sayılabilecek, üzerinde çok düşünülmesi gereken bir bileşen. Bir bakıma bilgisayarın sinir sistemi sayılabilir. Örnek vermek gerekirse; sinir sistemi sağlam olmayan bir insan sağlam kararlar veremez ve düzenli davranışlar sergileyemez. Bilgisayarda da durum farksızdır. Anakartı sorunlu veya diğer bileşenlerle uyumsuz olan bir bilgisayar tutarlı bir şekilde çalışamaz.

Günümüzde anakartlar sahip oldukları çipsetlere göre kategorize edilmektedirler. Ve bu çipsetler direk olarak işlemci ile alakalıdır. Bu nedenle alacağınız işlemcinin anakartınız tarafından desteklenip desteklenmediğini iyi bilmeniz gereklidir. Örneğin Pentium 4 işlemciler için piyasada birçok çipset bulunmaktadırlar. Intel'in i845 çipset serisi bu işlemci için en geniş desteği verir. DDR bellek modülleri ise bu çipset ile kullanılabilir. Daha fazla performans isteyen kullanıcılar yine Intel'in üretmiş olduğu i850 serisi çipsetleri kullanabilirler. Bu çipsetler ise veri iletim hızı daha yüksek olan RD RAM modülleriyle desteklenmişlerdir. Pentium III ve Celeron işlemciler ise i810 ve i815 çipsetleri ile kullanılabilirler. Intel dışında Via, SIS, Nvidia gibi üreticilerinde günümüz piyasasında bir çok çipsetini bulabilirsiniz.

Çipsetler haricinde anakartın diğer özellikleri de önemlidir. Mesela yeni çıkan AGP 8X, USB 2.0 gibi standartları destekleyen anakartları tercih etmeniz, gelecekti ihtiyaçlarınıza daha iyi cevap verebilecektir.

Ekran Kartı: Ekran kartları hiç kuşkusuz oyuncular için bilgisayarın en önemli parçasıdır. Özellikle oyunların 2D'den 3D ortama geçmesiyle birlikte ekran kartı piyasasında büyük ve hızlı bir gelişme yaşandı. Piyasada bulunan ekran kartları arasından ihtiyacınız karşılayacak olanını bulmak ustalık isteyen bir hâl aldı.

Ekran kartlarında benimsenmesi gereken öneli bir durum vardır. AGP. Açılımı Accelerated Graphics Port olan bu mimari, yüksek hız isteyen 3D uygulamaları kullanabilmek için geliştirilmiş olan ve PCI portundan fiziksel, elektriksel ve performansal açılardan ayrılan bir porttur. Günümüzde çoğu ekran kartı bu port aracılığıyla anakarta bağlanmaktadır.

Ekran kartı piyasasında yaşanan önemli bir gelişme de bu kartların üzerinde bulunan işlemcilerle ilgilidir. Bu işlemciler bir ekran kartının performansını belirleyen en önemli faktördür. Bu yüzden yeni bir ekran kartı alırken hangi işlemciye sahip olduğunu ve bu işlemcinin özelliklerini bilmeniz yararınıza olacaktır. Ayrıca kart üzerinde bulunan RAM miktarı ve türü de önemlidir. Örneğin CAD/CAM uygulamalarıyla çalışan veya yüksek performans isteyen kullanıcılar için bu kriterler oldukça önemlidir. Ama sadece Word, Excel gibi ofis uygulamalarıyla çalışanlar veya bilgisayarı sadece internete bağlanmak için kullananlar içinse 8 MB'lık bir ekran karı bile fazlasıyla yeterli olacaktır.

Alacağınız ekran kartı üzerindeki VGA çıkışı haricindeki diğer giriş ve çıkışlar da, kartın fiyatının belirlenmesindeki en önemli etmenler arasındadır. Eğer bilgisayarınız televizyona bağlamak gibi bir niyetiniz yoksa, TV-OUT çıkışlı bir ekran kartı almak pek mantıklı olmayacaktır.

İşlemci: İşlemci dediğimiz yapı, bilgisayarın beyni niteliğindeki en önemli bileşenlerden birisidir. Diğer aygıtlardan gelen verileri matematiksel işlemler yardımıyla işler, sonuca ulaşır ve bu sonucu gerekli yerlere iletir. Çalışabildikleri maksimum saat hızları yani frekansları sınıflandırılmalarındaki en önemli kriterdir. Öyleki her işlemci sınıfı, belli saat frekansları içerisinde çalışabilir. Örneğin Pentium 4 işlemciler 1.3 GHZ ile 3.1 GHZ arasındaki çeşitli frekanslara sahiptirler.

İşlemci konusunda dikkat etmeniz gereken en önemli husus uyumdur. Örneğin; Pentium 4 işlemciler 423 veya 478 pinlik soketlere takılabilirler. Buda direk olarak anakartla ilgilidir. Yani alacağınız anakart ve işlemci mutlaka birbirleriyle uyumlu olmalıdır.

Günümüz piyasasında Intel ve AMD arasında çok ciddi bir rekabet yaşanmaktadır. Her iki şirketin ürettiği işlemciler, bazı bakımlardan birbirlerinden üstün olmakla kalmayıp, fiyat bakımından da aralarında önemli bir fark vardır. Özellikle AMD'nin, Intel'in Celeron işlemcisine rakip olarak çıkarttığı Duron sınıfı işlemciler iyi bir fiyat/performans oranına sahip olmasına rağmen, nedense Türkiye pazarında pek alıcı bulamadı. Her iki şirkette belli zamanlarda fiyat indirim politikası izlemektedirler. Buna göre zamanlamayı iyi yapmak gerekli. Eğer yüksek performans ve güvenilirlik istiyorsanız kesenin ağzını biraz açarak halk arasındaki tabiriyle "Megahertz"i yüksek bir işlemci almanızı tavsiye ederim. Tabi bir de iyi bir fan. Çünkü ısınma problemleri yüzünden 100lerce dolar harcayarak aldığınız bir işlemci günün birinde kızarmış olabilir. Unutmadan, yeni çıkan bir işlemcinin ilk bir kaç ayda fiyatının abartılı derecede pahalı olduğunu hatırlatırım.

RAM (Bellek): Bilgilerin geçici olarak tutulduğu ve bu bilgilere hızlıca ulaşılmayı sağlayan depolama birimleridir. Örneğin oyun oynarken "Loading" yazısını sık sık görürüz. İşte bu sırada oyunun dosyaları geçici olarak sabit diskten veya CD-ROM sürücüden alınarak RAM'e aktarılır. Bu sayede oyunla daha hızlı oynanır.

Günümüzde yaygın olarak kullanılan üç çeşit bellek vardır.

SD RAM: Ülkemizde halen yaygın olarak kullanılan bellek türüdür. Özellikle Pentium II/III ve Celeron sınıfı işlemciler ile birlikte çalışan SD bellekler maksimum 133 MHZ çalışma frekansına çıkabilirler. Takıldıkları yuva 168 pine sahiptir.

DDR RAM: Bazı kesimler tarafından SDRAM II olarak tabir edilen bu bellek türü ilk defa ekran kartlarında kullanılmaya başlanmıştı. Günümüzde 266, 333 ve 400 MHZ'lik çalışma frekansına sahip olan bu bellekler genellikle Pentium 4 ve Athlon gibi işlemcilerle birlikte kullanılır.

RD RAM: Bu bellek türünde ise veriler senkronik olarak işlenir. Bu da demek oluyor ki 600 MHZ'lik bir RD RAM ile saniyede 600 MB'lık bir veri transferi yapılabilir. (Concurrent RD RAM) RD, Concurrent RD ve Direct RD olmak üzere üç türü vardır. Intel'in i850 chipsetleri ile çalışabilirler.

İhtiyaçlarınızı ve diğer donanımlarınızın özelliklerini göz önünde bulundurarak, kolayca hangi bellek türünü alabileceğinize kendiniz karar verebilirsiniz. Eğer Pentium 4 işlemciye sahipseniz kesinlikle SD RAM almayın, aksi takdirde işlemcinizden tam performans alamazsınız. Ama bütçeniz iyiyse ve i850 gibi bir çipsete sahip anakartınız varsa frekansı yüksek bir Direct RD RAM almanızı tavsiye ederim. Unutmadan söyleyeyim, ne kadar fazla RAM o kadar hızlı bilgisayar lafı çok yanlış bir düşüncedir. Bunun aksine ne kadar hızlı RAM o kadar hızlı bilgisayar daha mantıklı bir cümledir. Ortalama bir oyuncu için 256 MB kapasiteli bir RAM fazlasıyla yeterli olacaktır.

Sabit Disk: Gigabyte denilince akla ilk gelen bileşendir. Yeni bir sabit disk almadan önce ne kadar kapasiteye ihtiyacınız olduğunu iyi belirlemelisiniz. Sıkı oyuncular için 40-60 Gigabyte'lık diskler fazlasıyla yeterli gelirken; resim, ses, video gibi multimedia işleri ile uğraşan kullanıcılar içinse en az 80 GB kapasiteli diskler gereklidir. Ama sadece kapasite değil, diskin dakikadaki dönüş sayısı (RPM) de üzerinde düşünülmesi gereken önemli bir konudur. 5400 RPM'lik sabit diskinizi 7200 RPM'lik bir disk ile değiştirdiğizde ne demek istediğimi daha iyi anlayacaksınız. Tabi bu satırlarda sadece IDE arabirimini kullanan disklerden bahsediyorum. SCSI disklere değinmeyeceğim.

Optik Sürücüler: Büyük boyuttaki verileri taşımak için kullandığımız bu sürücüler de (CD-ROM ve DVD-ROM sürücü gibi) hızla gelişen teknolojiye ayak uydurmaktadırlar. Bilgisayarımızdaki verilere, yazma, okuma, silme gibi işlemleri, sabit diskler kolaylıkla gerçekleştirebilmektedir. Fakat sıra bu verileri taşımaya geldiğinde iş değişir. Eğer hiçbir yedekleme biriminiz yoksa, bunun için çok zahmetli ve bir o kadar da riskli bir iş olan sabit diski alıp, verileri aktarmak istediğiniz diğer bilgisayara bağlamak zorundasınız. Fakat bir CD Writer'a sahip olsaydınız her şey çok daha basit olacaktı. Bundan dolayı bir CD sürücü almak yerine fiyatları hızla düşen bir CD Writer almak daha mantıklı olacaktır.

DVD sürücü ise sadece DVD filmler seyretmek isteyen kullanıcılara hitap eden bir sistemdir. Aksi halde kesinlikle bir DVD Sürücü tavsiye etmem. DVD Writerlar ise şimdilik gereksiz bir lüks gibi gözüküyor. Sanırım hiç kimse 300 - 400 dolar verip böyle bir hata yapmaz.

Monitör: Gözlerinizim sağlığı ve iyi bir görüntü kalitesi için, profesyonel bir monitör seçimi çok önemlidir. Ama monitörler yenilenmesi gereken bilgisayar parçaları arasında hep en son sıraya alınır. Bunun sonucunda ise bir takım olumsuzluklar doğabilir.

Monitörler yapılarına göre iki çeşide ayrılır. Yaygın olarak kullanılan CRT ve notebook sistemlerden tanıdığımız TFT LCD monitörler. CRT Monitörler geniş hacme sahip olmasının yanında TFT monitörler çok küçük bir alan kaplarlar. Bunun yanında TFT ekranlar gözü daha az yorar ve daha az elektrik tüketirler. Fakat fiyat bakımdan ise TFT monitörler bir hayli pahalıdır.

Alacağınız monitörün tazeleme hızı ve ulaşabildiği maksimum çözünürlük de, monitör alırken dikkat etmeniz gerekenler arasındadır. Bu özellikleri yüksek tutmaya özen gösterirseniz ilerde sorun yaşamazsınız.

Artık 17" monitörler bir hayli ucuzladılar ve standart halini aldılar. Normal bir oyuncu için 17" monitör yeterli gelebilir, fakat grafik tasarımı ile uğraşanlar için 19" bir monitör almak daha sağlıklı bir karar olacaktır. Flat yani düz ekranlar ile daha canlı ve daha kaliteli görüntüler elde edebilirsiniz. Ve eğer gözleriniz sizin için değerliyse veya masanızın üstünde boş yer yok denecek kadar azsa, TFT monitör almak yararınıza olacaktır.

Aslında anlatacak daha çok şey var ama dediğim gibi yazıyı mümkün olduğunca kısa tutmaya ve kafanızı karıştırmamaya özen gösterdim. Eğer hala ne yapacağınıza karar veremediyseniz benimle irtibata geçebilirsiniz. Size elimden geldiğince yardımcı olmaya çalışacağım.